Het artikel is me uit mijn studietijd altijd bijgebleven: Classroom activities in critical reading van de Amerikaanse dr. William Kottmeyer. Over hoe je je kritisch opstelt tegenover propaganda. In tijden van nepnieuws is het actueler dan ooit.
Kottmeyer behandelt propagandatechnieken. Voorbeelden. Om mensen te winnen kun je glad names (mooie woorden) aan je zaak verbinden, of juist bad names (verdachtmakingen) aan die van de tegenstander. Je kunt je zaak in verband brengen (transfer) met nobele waarden als vrijheid, gerechtigheid, liefdadigheid. Of je speelt doorgestoken kaart (stacking the cards) met halve waarheden en door alle aandacht op een onbelangrijk detail te vestigen. Vrijwel iedereen tot slot is vatbaar voor het zwaan-kleef-aan-effect (the band wagon): iedereen doet het, dus doe het ook.
Het zijn technieken die inspelen op wat we onbewust willen of juist vrezen. Feiten en bewijzen ontbreken; een beroep op het reptielenbrein moet het doen. Deze propaganda-technieken stammen uit het stenen tijdperk. Grote namen als Vance Packard, Robert Cialdini of Seth Godin hebben ze voor reclame en marketing uitgebreid en verfijnd. Maar hun gaat het om geld verdienen. Propaganda wil ideeën en overtuigingen verbreiden.
Chaos
Op internet zijn de technieken die Kottmeyer noemt, een nieuw leven begonnen. Facebook en Twitter kun je uitmuntend inzetten om nepnieuw en chaos te creëren. Daarmee kun je dan bijvoorbeeld verkiezingen beïnvloeden.
Een game op www.slechtnieuws.nl laat zien hoe dat werkt. Hij leert je beïnvloeden, manipuleren, polariseren (“demoniseer de ander”), verdedigen, vermommen (“doe je voor als serieuze nieuwsmaker”) en trollen, oftewel stoken (“hoe harder je tekeer gaat, hoe beter”). Je kunt het spel samen spelen en alleen doen. Doe je het goed fout dan heb je zo een paar duizend volgers. Intussen leer je veel propaganda-methoden kennen. Je kunt je er desgewenst dus ook tegen wapenen.
Wil je leren misleiden, speel dan dit spel. Leer je liever beoordelend snellezen, boek dan eens een incompany. Fatsoenlijk en effectief onderbouwen leren we je, als je wilt, in de training Sneller en beter beleid schrijven.