Wie was toch die kunstschilder met bestuurlijke kwaliteiten achter Eva Braun? Dit is wat je noemt een omkering. Een stijlfiguur die op de lachspieren werkt. De Speld, een rubriek in de Volkskrant, is er een meester in.
De Speld – “Jouw vaste prik voor Betrouwbaar Nieuws” – brengt geen fake nieuws, maar betrouwbaar nieuws, alleen dan satirisch. Fake nieuws wil misleiden, de Speld wil vermaken. De rubriek neemt dingen op de hak, provoceert, stelt op een humoristische manier aan de kaak. Tegelijkertijd zet de Speld aan ’t denken.
“Veel jongeren belanden veilig thuis na avondje soberzuipen.” “Coronavirus brengt toevoer onnodige troep in gevaar.” De omkering is een veelgebruikte stijlfiguur in De Speld. Maar ze is niet de enige. Zo zijn er ook:
- het pure absurdisme. “Man slaapt jaar in glasbak.”
- de overdrijving. “PvdA steunt, als de partij maar in het kabinet komt.”
- de woordgrap. “Neerlandici rouwen om overleden tijd.”
Het vergt creativiteit om satirische stukjes te bedenken. Dat ervoer ik in een korte workshop onder leiding van tekstschrijver Steven van der Jagt, die jarenlang deel uitmaakte van de (geheime) Facebookgroep die De Speld maakt. Maar het lukte. “Multinationals gaan belasting betalen”, draaide ik om in “Kleine man: ‘Handen af van onze belastingplicht’.” Een mede-cursist schreef: “Tekstschrijver teruggevonden in writersblokhut.”
De Speld, altijd goed voor een brede grijns, is behalve een rubriek in de Volkskrant, ook een website, een Facebook- en een Twitter-account. Wil je zelf de wereld wat vrolijker maken? De omkering is een populaire oefening in de training Creatief tekstschrijven.