Niet: Hier geen fiets plaatsen.
Maar: Doe eens gek. Zet je fiets op de juiste plek.
Niet: Geen afval achterlaten.
Maar: Schoon. Doen we toch gewoon.
Niet: Geen poep op de stoep.
Maar: Elk kakje in een zakje.
Een gebod of verbod kweekt weerstand en legt onwillekeurig de nadruk op ongewenste gedrag. Denk aan de klassieker ‘Denk niet aan een roze olifant’. Krijg daarna zo’n roze vlek nog maar eens van je netvlies.
In haar boek Magneetwoorden (Haystack, 2024) laat taalkundige Jeanine Mies zien hoe je gedrag positief beïnvloedt. Niet door te verbieden, maar door te zeggen wat je wél wilt.
Negatieve taal, ergens op afgeven, is makkelijk, het geeft je status, maar zonder verantwoordelijkheid. Positieve taal – een aansporing, een bedankje een compliment – verbindt. Je committeert je. Mies zegt het zo: wil je aandacht, wees dan ergens tegen. Wil je wat bereiken, wees dan ergens voor.
Haar boek geeft talloze voorbeelden van hoe je gewenst gedrag stimuleert. Je leert zeven technieken om zelf positieve oproepen te maken. De omkering bijvoorbeeld, naar wat je wèl wilt: ‘Niet vloeken’ wordt ‘Weet wat je zegt.’ De concrete actie: ‘Hang op. Klik weg. Bel uw bank.’ Of rijm: ‘Mobiel thuis of in je kluis.’
Valkuilen zijn er ook, laat Mies zien. Wie over afval veelbetekenend schrijft ‘Maar één blikje, denken jaarlijks 2 miljoen mensen’ moet rekening houden met de aso die denkt ‘Dan kan het mijne er ook nog wel bij’.
Jeanine Mies startte onlangs De WÉL-beweging. Op 4 juni is in Deventer het eerste WEL-festival, een kennisevent over wat wél kan.
Foto: Jeanine Mies op Het Taalfeest van Zuijdgeest, juni 2019.